به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج به نقل از خبرگزاري فارس، برگزاري حج سال جاري در فضاي ويژه‌اي برگزار شد، پس از يكسال تعطيلي حج و قطع ارتباط سياسي با عربستان، شرايط سختي را به مجموعه برگزاركنندگان اين فريضه اعم از مسئولان و كاركنان سازمان حج و زيارت و بعثه مقام معم رهبري تحميل كرد. با اين همه حج سال ۱۳۹۶ با عزت برگزار شد و توانست رضايت مطلوب زائران سرزمين وحي را جلب كند.
در اين شرايط اميد به برقراي شرايط بهتر در حج سال آينده افزايش يافت؛ در همين راستا چندي پيش حميد محمدي معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و رئيس سازمان حج و زيارت سفري را به عربستان سعودي داشت و براي رايزني ملافات‌هايي را با وزير حج عربستان و ساير مفامات اين كشور داشت.
از همين رو و براي اطلاع از آخرين شرايط برگزاري حج ۹۷، سفرهاي نوروزي عتبات و احتمال از سرگيري اعزام‌هاي عمره گفتگوي تفصيلي را با وي داشتيم.
اين گفت‌وگو بعد از حضور عباس صالحي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در جلسه معاونين و مديران سازمان حج و زيارت و شوراي برنامه‌ريزي بعثه مقام معظم رهبري و همچنين افتتاح رسمي صفحه اختصاصي «حج، زيارت و وقف» خبرگزاري فارس انجام شده است.
محمدي در اين گفت و گو درباره آخرين وضعيت مذاكرات با طرف سعودي گفت: توافق براي حج آتي بر مبناي توافقات كلي حج 96 با توجه به دغدغه‌ها و مطالباتي كه وجود داشت، صورت گرفته است.
مذاكرات حج 97 بر اساس توافقنامه حج 96
وي افزود: دغدغه‌ها و مطالبات موجود در مذاكرات براي حج 96 مطرح و به نتايج خوبي رسيد كه در نهايت منتج به توافقنامه حج شد كه با عنايت خداوند و توجهات ائمه معصومين عليهم السلام حج گذشته موفق بود. آنچه در توافقنامه حج 96 به دست آمد شامل مسائل امنيتي، عزت و كرامت حجاج، كنسولي و خدمات پزشكي بود كه براي حج آتي نيز مورد تاكيد قرار گرفت.
رئيس سازمان حج و زيارت تصريح كرد: امسال در مذاكرات، مبنا را توافقنامه سال گذشته كه براي حج 96 به دست آمده بود قرار داديم لذا توافق سال 97 را به جرأت مي‌توان گفت كه علاوه بر اصول موجود در حج 96 واجد چندين امتياز ديگر نيز مي باشد.
وي درباره جزئيات مذاكرات حج 97، اظهار داشت: فاجعه منا و حقوق خانواده شهداي منا به عنوان يك مطالبه جدي مطرح شد و اين مطالبه در متن توافقنامه حج آمده است.
حقوق شهداي منا و مسجد الحرام در متن مذاكرات حج سالجاري
محمدي خاطرنشان كرد: ما بر اساس قاعده «قتيل‌الزحام»، ديه شهداي منا را مطالبه كرديم كه اين موضوع در متن مذاكرات و توافقنامه آمده است.
وي به موضوع حقوق شهداي مسجدالحرام اشاره كرد و گفت: براي پيگيري اين موضوع ساز و كار خاصي لازم بود زيرا به دليل عدم روابط سياسي بين ايران و عربستان براي پرداخت وجوهي كه قرار بود به خانواده شهداي مسجدالحرام پرداخت شود راهكاري وجود نداشت ولي در مذاكرات سال جاري توافق شد كه وزارت حج عربستان اين مبالغ را از طريق سازمان حج و زيارت پرداخت نمايد.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي افزود: با توجه به ذائقه حجاج ايراني تلاش داريم اقلام غذايي از كشورمان به عربستان برده شود. اما سال گذشته به دليل نبود ارتباط تجاري مجبور شديم مواد غذايي مورد نياز براي طبخ غذا را از بازار عربستان تهيه كنيم كه يكسري محدوديت‌ها را براي ما ايجاد كرده بود.
اقلام غذايي حج 97 را با خود به عربستان مي‌بريم
وي تصريح كرد: عدم امكان حمل مواد غذايي از ايران به عربستان به دليل عدم وجود رابطه تجاري مشكلاتي را براي ما ايجاد كرده در حالي كه در متن توافقنامه حج 97 به صراحت اين موضوع درج شده تا جمهوري اسلامي ايران بتواند اقلام غذايي مدنظر خود را به عربستان حمل كند. محمدي اظهار داشت: به دليل گرماي زياد در موسم حج به ويژه در ايام تشريق در منا و عرفات، در دسترس بودن خدمات پزشكي بسيار مهم و ضروري است. علاوه بر اخذ مجوز خاص براي حضور مركز پزشكي ايران در مشاعر، راهكار استفاده از خدمات پزشكي عربستان براي حجاج ايراني ديده شد. طبق يكي از بندهاي توافقنامه قرار است حجاج ايران از خدمات پزشكي عربستان با استقرار مترجم و هماهنگ‌‌كننده ايراني از خدمات استفاده كنند.
به دنبال سهميه مضاعف در حج هستيم
رئيس سازمان حج و زيارت خاطرنشان كرد: عربستان نسبت جمعيت كشورها سهميه حج اختصاص مي‌دهد. براي سال 96 سهميه ايران 79 هزار و 900 نفر بود اما امسال با تلاش ويژه اين عدد به 82 هزار و 700 نفر رسيده است كه حدود 3 هزار نفر افزايش سهميه حجاج داريم اما مي‌كوشيم سهميه بيشتري را به دليل تعطيلي دوره قبلي حج داشته باشيم كه اگر اين سهميه مضاعف نهايي شود سهم حجاج ايراني در حج 97 به 90 هزار نفر خواهد رسيد.
وي گفت:سال گذشته به دليل كمبود وقت با مشكلات زيادي در حوزه‌هاي اجرايي نظير تهيه مسكن در عربستان مواجه بوديم اين در حالي است كه هم اكنون تيم مسكن، تيم پرواز و تيم حمل و نقل سازمان حج و زيارت در عربستان حضور دارند و الحمدلله در موضوع تأمين مسكن در شهر مدينه با پيگيري‌هاي ويژه اين امر نهايي شده است و هيچ مشكل و نگراني در اين خصوص وجود ندارد ضمن اينكه در شهر مكه هم بيش از 70 درصد مسكن حجاج ايراني تأمين شده و با تلاش عوامل سازمان حج و زيارت مي‌كوشيم مسكن حجاج ايراني در مكه هم نهايي شود. به محض نهايي شدن تهيه مسكن ثبت‌نام نهايي از حجاج براي حج 97 انجام خواهد شد.
محمدي افزود: يكي از تفاوت هاي حج آتي با حج گذشته اين است كه امسال قبل از ثبت‌نام قطعي حج، از 4 بهمن فراخواني توسط سازمان حج و زيارت صورت گرفته كه همه كساني كه داراي اولويت تشرف براي سال 97 هستند در سامانه‌اي خاص اطلاعات تكميلي خود را ثبت كنند. يعني دارندگان فيش‌هاي تا 30 آبان 85.
فراخوان حج براي دارندگان فيش تا 30 آبان 85
وي در توضيح بيشتر گفت: اين اقدام به اين دليل صورت مي‌گيرد كه آن دسته از كساني كه در سال 84، 85 و 86 ثبت‌نام كرده‌اند، بسياري از اطلاعات اساسي آنها تغيير كرده است. براي ارتباط دو سويه بين حجاج و سازمان حج و زيارت اين اطلاعات جديد بايد جمع‌آوري مي‌شد ضمن اينكه براي كسب اطلاعات پزشكي و سلامت جسمي حجاج اين اقدام بايد صورت مي‌گرفت. همچنين مسائل آموزشي بعثه مقام معظم رهبري هم از درجه اهميت بالايي براي مواجه با سطح حجاج برخوردار است.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي به استقبال مردم از فراخوان صورت گرفته در خصوص حج 97 اشاره و آن را خوب توصيف كرد و افزود: قاعدتاً مردم دوست دارند وقتي براي حج فراخوان مي‌شوند نسبت به انتخاب كاروان و به تناسب آن، مدير خود را ثبت و نام خود را نهايي كنند، اما اينكه پيش از تعيين كاروان فراخواني صورت گيرد متداول نبوده ولي تا كنون 30 هزار نفر از اين فراخوان استقبال كرده‌اند و با ارائه يك فرصت ديگر، اطلاعات آنها تكميل خواهد شد كه البته اين تعامل به نفع حجاج و سازمان حج و زيارت است البته تا زمان ثبت نام نهايي زمان زيادي باقي نمانده است و مي‌كوشيم حداكثر تا اوايل اسفند ثبت‌نام اصلي و قطعي حج 97 را اعلام كنيم.
وي تصريح كرد: به دليل اينكه مدت زمان زيادي از ثبت نام حجاج در بانك‌ها گذشته بود نيازمند آن بوديم كه براي ارتباط نزديك‌تر با حجاج و تكميل فرآيندها، شناسايي مجدد و تكميل اطلاعات صورت گيرد تا در زمان خاصي ثبت‌نام نهايي براي انتخاب كاروان‌ها صورت گيرد و به عبارتي كارهاي مقدماتي هم اكنون انجام شده و عملا همه چيز مهياست.
محمدي اظهار داشت: هم اكنون نحوه انتخاب كاروان، تفاوت كاروان‌ها و تفاوت قيمت كاروان‌ها نهايي شده است و سپس حجاج با آگاهي نسبي منتظر انتخاب كاروان خود خواهند بود.
عزيمت نيمي از حجاج با هواپيماهاي ايراني
وي در مورد انتقال حجاج به عربستان خاطرنشان كرد: توافقي كه دولت عربستان با همه كشورهاي اسلامي كه در حج سهميه‌اي دارند آن است كه 50 درصد حجاج آنها توسط هواپيمايي ملي آن كشور و بقيه توسط هواپيمايي عربستان منتقل شوند و تقريبا چنين رويه‌اي براي همه كشورهاي اسلامي حاضر در حج وجود دارد. ضمن اينكه علت مشكل سال گذشته آن بود كه توافقنامه حج بين ايران و عربستان بسيار دير منعقد شده بود.
رئيس سازمان حج و زيارت در توضيح بيشتر خاطرنشان كرد: هر شركت هواپيمايي داراي ظرفيت خاصي براي جابه‌جايي مسافر است اين در حالي است كه ايرلاين‌هاي سعودي به ما اعلام كردند كه همه ظرفيت خود را در اختيار كشورهاي ديگر گذاشته و عملاً ظرفيت مضاعفي ندارند بنابر اين هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران عليرغم همه محدوديت‌هاي خود توانست اين بار سنگين را به دوش بكشد و نزديك به 70 هزار حاجي از ظرفيت 86 هزار نفري را جابه‌جا كرد.
وي تصريح كرد:امسال بر اساس قاعده كلي مذكور 50 درصد حجاج ايراني با ايرلاين‌هاي سعودي و مابقي با هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران منتقل خواهند شد و آمادگي و برنامه‌ريزي لازم در حوزه حمل و نقل و ساير حوزه‌هاي خدماتي از هم اكنون صورت گرفته است.
برقراري مجدد عمره نيازمند توافق اصولي است
محمدي در مورد برقراري مجدد عمره اظهار داشت: در حال حاضر بين ايران و عربستان روابط دوجانبه وجود ندارد و معنايش آن است كه حداقل‌هايي كه براي حمايت‌هاي حقوقي از زايرين ضروري است وجود ندارد. سفارت و كنسولگري جمهوري اسلامي ايران در عربستان فعال نيست. اعزام هزاران زائر به يك كشور ديگر نيازمند الزاماتي است كه براي اين كار بايد مثل حج تمتع رفتار و اقدام كنيم.
وي خاطرنشان كرد: براي حج تمتع مذاكراتي با دولت و وزارت حج عربستان صورت گرفت اما در اعزام‌هاي عمره اين توافق اصولي شكل نگرفته است چرا كه عمره در عربستان توسط بخش خصوصي انجام مي‌شود ولي حج تمتع توسط دولت عربستان ساماندهي مي‌شود. لذا ما نمي‌توانيم مسايل بنيادي و اساسي را از بخش خصوصي مطالبه كنيم.
وي در باره عتبات نوروزي گفت: مردم علاقه زيادي به سفرهاي زيارتي دارند بسياري از مردم علاقمند مند هستند براي ايام نوروز به عتبات مشرف شوند. اين در حالي است كه ما با مشكل بسيار جدي در عتبات عاليات و نبود هتل به اندازه كافي در نجف و حتي كربلا مواجه هستيم. به طوريكه ظرفيت هتل در شهر نجف اشرف بسيار محدود بوده و پاسخگوي تقاضاي مردم نيست.
محمدي تصريح كرد: اوج سفرهاي مردم به عتبات به دهه اول محرم و اربعين كه عمدتاً اين سفرها انفرادي است باز مي‌گردد ولي در رتبه بعدي مردم در ايام نوروز آن هم به صورت خانوادگي به عتبات سفر مي‌كنند.
وي خاطرنشان كرد: حدود 120 كاروان در ايام نوروز به عتبات اعزام خواهند شد ضمن اينكه سفرهاي نوروزي عتبات هم از 24 اسفند آغاز مي‌شود. اين در حالي است كه پيش ثبت‌نام‌هاي نوروزي سه برابر ظرفيت انجام شده و مي‌كوشيم با اين كار امكان‌سنجي داشته باشيم.
افزايش تعداد كاروان‌هاي نوروزي عتبات بيش از 120 عدد
رئيس سازمان حج و زيارت افزود: در كنار اعزام‌هاي متمركز به عتبات، اعزام‌هاي استاني هم مدنظر قرار گرفته است و بر همين اساس هر استان با توجه به ظرفيت ويژه و فوق‌العاده خود كه شايد سطح اسكان زائرين متفاوت تر باشد براي بسته‌هاي سفرهاي نوروزي اقدام خواهند كرد. براي مثال اسكان در حسينيه‌ها بر عهده دفاتر استاني سازمان حج و زيارت است و با اين كار مي‌كوشيم ظرفيت 120 كاروان براي اعزام سفرهاي نوروزي بيشتر شود.
محمدي درباره مشكلاتي كه كاروان‌هاي غيرمجاز در عتبات به وجود آورده‌اند،گفت: وقتي قانون يك مسيري را تعريف كرده كه بر اساس آن مسير، اقدامي صورت گيرد بايد بر همين اساس رفتار كرد. اين در حالي است كه قانون، مديريت اعزام‌هاي سفرهاي زيارتي خارجي را به سازمان حج و زيارت واگذار كرده است بر همين اساس، سازمان حج و زيارت مجوز زيارتي عده‌اي از افراد ذيصلاح اعطا كرده است كه شرايط آن را داشته و افراد با تجربه‌اي بوده‌اند كه اين مجوز معروف به بند «پ» است و اين فرد دفتر زيارتي تأسيس و به تعدادي كارمند حقوق مي‌دهد ضمن اينكه هزينه‌هاي مختلفي مانند ماليات و انرژي پرداخت مي‌كند همچنين دوره‌ةاي مختلف آموزشي را طي كرده است.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي افزود: ذي‌صلاح‌ترين افراد كه زائران را به سفرهاي زيارتي و عتبات ببرند همين افراد هستند. ولي چون موضوع عتبات موضوعي معنوي است عده‌اي مقررات را ناديده مي گيرند كه خروجي آن منجر به نابساماني‌هاي جدي در حوزه عتبات شده است.
وي تصريح كرد: سازمان حج و زيارت، شركت شمسا را كه نماينده اكثريت دفاتر خدمات زيارتي هست را به عنوان مجري عتبات انتخاب كرده است.
تضييع حقوق زائر و دفاتر زيارتي مجاز توسط كاروان‌هاي غيرمجاز
محمدي در مورد انحصاري نبودن اعزام به عتبات توسط شركت شمسا افزود: شركت شمسا متشكل از تمامي دفاتر مجاز اعزام به عتبات است اما به دليل رفع شائبه، به دفاتر زيارتي در استان‌ها اعلام شده كه آنها مي‌توانند در زمينه اعزام به عتبات اقدام كنند براي مثال در استان اصفهان 150 دفتر، در استان مركزي 58 دفتر و در استان كرمان 130دفتر وجود دارد لذا اين تنوع در اعزام به عتبات به شرطي كه اعزام‌ها و اقدامات آنها تحت مديريت و اشراف سازمان حج و زيارت باشد وجود دارد همچنين جزئيات هتل‌ها، قيمت، امنيت، خدمات پزشكي و تغذيه موارد مدنظر و استاندارد سازمان حج و زيارت است.
رئيس سازمان حج و زيارت خاطرنشان كرد: متأسفانه عده‌اي صرفا با هدف درآمدزايي به موضوع عتبات نگاه مي‌كنند در حالي كه حقوق زائر تضييع مي‌شود چرا كه وعده‌هايي به آنها داده مي‌شود كه در مقام اجرا بسيار متفاوت است. به طوريكه برخي از اين كاروان‌هاي غيرمجاز اعلام مي‌كنند كه هتل آنها درجه يك است اما زائرين را به هتل‌هاي درجات پايين‌تر مي‌برند همچنين پايين‌ترين سطح خدمات را به زائرين ارائه مي‌دهند اين در حالي است كه پول خوبي را دريافت مي‌كنند. ضمن اينكه مبلغي در شهر مبدأ از زائرين عتبات دريافت مي‌شود اما در طول مسير و به بهانه‌هاي مختلف از زائر پول بيشتري را طلب مي‌كنند.
وي افزود: سازمان حج و زيارت به عنوان متولي اعزام‌هاي خارج از كشور بايد از حقوق زائرين صيانت كند همچنين بايد از حقوق دفاتر زيارتي كه قانون، دولت و سازمان حج و زيارت به آنها مجوز داده دفاع كند كه حقوق هر دوي اين گروه‌ها در حال تضييع شدن است.
سودجويي كاروان‌هاي غيرمجاز موجب وهن نظام و نابساماني در خدمات
محمدي گفت: اگر برخي زائران در عتبات دچار مشكل امنيتي، بيمه و خدمات پزشكي شوند قطعا به حقوق خود نخواهند رسيد. براي مثال مي‌توان به فاجعه حله در سال گذشته كه منجر به شهادت 70 زائر در عراق شد اشاره كرد كه بيمه نبودند و مشكلات زيادي را متحمل شدند. همچنين 400 زائر عتبات در اوج گرماي شهر نجف‌اشرف رها شدند كه بازگشت آنها به ايران بسيار سخت بود در حالي كه سودجويي برخي كاروان‌هاي غيرمجاز در عتبات موجب وهن نظام و نابساماني در ارائه خدمات شده است. اين در حالي است كه زائرين عتبات و حج، سفيران مكتب و نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران هستند.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي اظهار داشت: سازمان حج و زيارت ضابط اجراي قانون نيست و به همين دليل توان جلوگيري از تخلف را نداريم اما مي‌كوشيم با هماهنگي ساير دستگاه‌ها مقابل سوء استفاده و سودجويي برخي كاروان‌هاي غيرمجاز در اعزام به عتبات گرفته شود.
وي تصريح كرد: به دليل نوع خدماتي كه كاروان‌هاي وابسته به سازمان حج و زيارت ارائه مي‌دهند برخي افراد عنوان مي‌كنند كه قيمت كاروان‌ها گران است اما اين موضوع با ارائه اسناد رد مي‌شود اين در حالي است كه ما خود را مكلف مي‌دانيم خدماتمان را گسترش دهيم.
مديران فرودگاه نجف قانع شدند قيمت‌ها را اصلاح كنند
محمدي در توضيح بيشتر اين موضوع گفت: براي مثال قيمت يك كيلو گوشت سالم و گرم كه توسط كاروان‌هاي وابسته به حج و زيارت به زائرين عتبات 30 هزار دينار عراق است اما گوشت منجمد جاموس (بوفالو) ياستك پنجم آن است كه تفاوت اين نرخ در ديگر خدمات هم چنين است در حالي كه مردم اين تفاوت‌ها را نمي‌بينند.
وي افزود: اصل براي سازمان حج و زيارت حقوق زائر و زيارت به نحو احسن است ضمن اينكه از حقوق دفاتر زيارتي كه حق با آنها است هم دفاع خواهيم كرد.
وي در مورد مسايل فرودگاه نجف خاطرنشان كرد: سازمان هواپيمايي كشوري كه مدافع حقوق شركت‌هاي هواپيمايي ايراني و زائرين است وارد گود شد و با همراهي همه شركت‌ها دستور توقف پروازها به فرودگاه نجف را صادر كردند اما با مذاكرات صورت گرفته بين ايرلاين‌هاي ايراني،سازمان هواپيمايي كشوري و فرودگاه نجف طرف عراقي قانع شد كه مسير غلط خود را اصلاح كرده و هزينه‌هايش را متعارف كند ضمن اينكه در اين مسير دولت عراق همراهي خوبي انجام داد.
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و رئيس سازمان حج و زيارت در پايان در مورد لغو ويزاي عتبات گفت: اين موضوع خارج از اختيارات سازمان حج و زيارت است ولي اين سازمان از اين اقدام يعني لغو ويزاي عتبات استقبال مي‌كند.