رفتار نيكو با همراهان، كم‌گويي، فراوان به ياد خدا بودن، صلوات فرستادن، كمك به نيازمندان در سفر از مواردي است كه امام صادق(ع) در آداب پياده‌روي اربعين بيان فرمودند.
به گزارش فارس، پياده‌روي در مراسم اربعين يك توفيق عظيم و وصف ناپذير است كه براي بهره‌وري بيشتر از اين سفر معنوي لازم است تا زائرين آدابي را رعايت كنند.
توفيق رفتن به زيارت سيد و سالار شهيدان در مراسم اربعين آن هم با پاي پياده، شامل عاشقان شوريده حالي مي‌شود كه با شيدايي خاص خود اين سفر عشق را در مي‌نوردند تا نهايتا كام تشنه خويش را با وصال به معشوق سيراب كنند. اين سفر عشق را آدابي نوراني است كه امام صادق(ع) در ضمن حديثي به آنها اشاره مي‌فرمايد كه در ادامه مي‌خوانيم:
1. رفتار نيكو با همراهان
«حُسْنُ الصَّحَابَةِ لِمَنْ يَصْحَبُك»؛ خوش‌رفتاري با همراهان.
توجه به ارزش‌هاى اخلاقىِ اسلام در سفر زيارتي، اين مسافرت معنوي را بسيار شيرين و جاذبه‌دار مي‌كند. يكي از اين ارزش‌هاي اخلاقي كه رعايت آن پسنديده است؛ رفتار نيكو با همراهان است. انسان بايد به هم سفر خويش به ديد زائر امام نگاه كند و نهايت احترام، ادب، مهرباني، خوش خلقي، و تواضع را داشته باشد و اگر احيانا در طول سفر بر اثر محدوديت امكانات، ازدحام جمعيت، خستگي راه يا بيماري، با بدخلقي او مواجه شد، با سعه صدر و مدارا آن را مديريت كند.
2. كم‌گويي
«قِلَّةُ الْكَلَامِ إِلَّا بِخَيْر»؛ كم‌گويى، جز به نيكى.
پرحرفي و بيش از حد صحبت كردن، خصوصاً در مكان هايي كه در طول سفر براي استراحت عمومي تعبيه شده، علاوه بر آن كه موجب اذيت اطرافيان مي‌شود آفتي است كه ناخودآگاه انسان را در ورطه هلاكت و سقوط مي افكند و باعث مي شود انسان به گناهاني مانند دروغ، غيبت، تهمت، سخن چيني و... مبتلا شود، لذا شايسته است كه به مقدار ضرورت سخن گفته شود تا از مفاسد پرحرفي در امان بود.
3. فراوان به ياد خدا بودن
«كَثْرَةُ ذِكْرِ الله»؛ بسياري ياد خدا.
در اسلام براي عباداتي مانند نماز، روزه، حج و... محدوديت‌هايي زماني، مكاني، كمّي و كيفي وجود دارد و تنها ذكر خداست كه نه تنها محدوديت ندارد بلكه توصيه به كثرت آن نيز شده است: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثيراً؛ اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد ذكر حق و ياد خدا (به دل و زبان) بسيار كنيد». بر همين اساس توصيه مي‌شود براي آمادگي پيدا كردن حضور در پيشگاه معصوم و كسب حال معنوي، ذكر و ياد خدا را داشته باشيم كه آثار سازنده روحى و اخلاقى فراوانى به جاي مي‌گذارد، و زائرين به راحتي مي‌توانند با برنامه‌ريزي مشخص و همراه داشتن يك صلوات شمار ساده، اذكار فراواني را در اين سفر معنوي انجام دهند.
4. پاكيزگي لباس
«نَظَافَةُ الثِّيَاب»؛ پاكيزگي لباس.
از آن جا كه حالت روحي و جسمي، ظاهر و باطن در يكديگر تأثير متقابل دارند، حضرت نكته‌اي را در مورد وضعيت ظاهري مبني بر پاكيزگي لباس زائر تذكر مي‌دهند كه لباس تميز و وضع ظاهري زائر در پديد آمدن حال مناسب روحي و ايجاد نشاط معنوي تاثيرگذار است. به علاوه، بخشي از حرمت‌گذاري به شخصيتي كه به ديدارش مي‌رويم، در آراستگي ظاهر و مرتب بودن لباس جلوه مي‌كند، بر همين اساس به پاكيزگي لباس توصيه شده است.
5. غسل پيش از آمدن به مرقد امام حسين (ع)
«الْغُسْلُ قَبْلَ أَنْ تَأْتِيَ الْحَائِر»؛ غسل قبل از آن‌كه وارد حائر شوي.
طهارت روحي شرط ارتباط با پاكدلان و پاك جانان و حضور در اماكن مقدس است، لذا يكي از آداب اين سفر، كه قبل از ورود به حرم توصيه مي شود، غسل زيارت است. شخصي از امام صادق (ع) سوال كرد منظور از آيه: «خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِد؛ زيورهاى خود را در مقام هر عبادت به خود برگيريد»، چيست؟ حضرت فرمودند: «الْغُسْلُ عِنْدَ لِقَاءِ كُلِ إِمَامٍ»؛ مراد غسل نمودن هنگام ملاقات امام است.
زائر به بركت اين غسل، كسب طهارت، معنويت و نورانيت مي كند، شاهد بر اين مطلب دعايي است كه امام صادق (ع) هنگام غسل زيارت توصيه فرموده اند: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لِي نُوراً وَ طَهُوراً وَ حِرْزاً وَ شِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَ آفَةٍ وَ عَاهَةٍ اللَّهُمَ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِي وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِي وَ سَهِّلْ بِهِ أَمْرِي؛ به نام خدا، و به كمك خدا، خدايا آن را قرار ده روشنى و پاك كننده و نگه دارنده، و شفاى از هر درد و بيمارى و آفت و آسيب، خدايا دلم را با آن پاك كن، و سينه ام را بگشاى، و كارم را با ان آسان گردان».
6. بسيار نماز خواندن
«كَثْرَةُ الصَّلَاة»؛ بسيار نمازگزاردن.
نماز از عالى‌ترين نمونه‌هاى معنوى پيوند با خدا و برترين جلوه‌هاى ذكر خدا است و امام حسين (ع) از اقامه كنندگان نماز است، هم چنان كه در زيارت نامه ايشان آمده است: «أَشْهَدُ أَنَّكَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَيْتَ الزَّكَاةَ؛ گواهى مى دهم كه تو برپادارنده نماز و دهنده زكات هستى»، نماز در حادثه عاشورا جلوه خاصي داشت، از نمازهاي سيد الشهداء (ع) و اصحابش در شب عاشورا، از نماز اول وقت حضرت در ظهر عاشورا، گرفته تا نمازهاي شب حضرت زينب (س) در حالت اسارت و...
لذا يكي از شاخصه‌هاي شيعه واقعي و عاشق امام حسين (ع) اهميت به نماز است و بر همين اساس نبايد از نماز اول وقت و نوافل شب در سحرگاهان غافل ماند.
7. صلوات فرستادن
«الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد»؛ درود بر محمّد (ص) و خاندانش.
صلوات فرستادن ذكر بسيار مبارك و با عظمتي است كه بر زبان آوردن آن در همه احوال و زمان‌ها داراي ثواب است و در اين سفر كه زائرين براي زنده نگه داشتن نام اهل بيت عليهم‌السلام، گام بر مي‌دارند، زيبنده است كه مترنّم به اين ذكر باشند.
8. با وقار بودن
«التَّوْقِيرُ لِأَخْذِ مَا لَيْسَ لَك»؛ با وقار بودن در صرف‌نظر از دريافت آنچه متعلق انسان نيست.
وقار كه بيانگر يك نوع آرامش ظاهري، سنگيني و متانت شخصيت است، به انسان اين امكان را مي دهد كه از كارهاي سبك، شوخي‌هاي نامناسب و كارهاي زننده كه مناسب شأن يك مسلمان نيست برحذر باشد و شأن يك زائر را كاملا رعايت كند.
9. پرهيز از نگاه به حرام
«يَلْزَمُكَ أَنْ تَغُضَّ بَصَرَك»؛ لازم است كه چشمانت را بپوشاني.
زائري كه قرار است چشمش به جمال مرقد مطهر حسين بن علي (ع) روشن شود، بايد در طول سفر مراقب چشمان خويش باشد تا مبادا به حرام بيفتد كه مراقبه نكردن از نگاه حرام، آن حال خوش معنوي را از زائر خواهد گرفت.
10. كمك به نيازمندان در سفر
«يَلْزَمُكَ أَنْ تَعُودَ إِلَى أَهْلِ الْحَاجَةِ مِنْ إِخْوَانِكَ إِذَا رَأَيْتَ مُنْقَطِعاً وَ الْمُوَاسَاة»؛ لازم است كه مراقب همراهان حاجت مند بوده و با آنان همراهي كني.
در مراسم پياده‌روي اربعين كه خيل مشتاقان حضور دارند و خدام زائر الحسين (ع) بدون منت و با افتخار كارگشايي دارند، چه زيباست كه زائرين نيز در اين امر عظيم سهيم باشد و مراقب بزرگ‌ترها، مسن‌ترها، و افرد محتاج به كمك باشند و از آنان دستگيري نمايند، كه سيدالشهداء (ع) در اين زمينه فرمودند: «وَ مَنْ نَفَّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ كُرَبَ الدُّنْيَا؛ هر كس اندوهي را از دل يكي از اهل ايمان بزدايد، خداوند متعال غصه‌هاي دنيا و آخرت او را از ميان بر مي‌دارد. [مشكلاتش را حل خواهد كرد]».
11. تقيه
«وَ يَلْزَمُكَ التَّقِيَّةُ الَّتِي قِوَامُ دِينِكَ بِهَا»؛ و بر تو لازم است تقيه‌اي كه موجب قوام دينت است را رعايت كني.
علي رغم تلاش دشمن بر تفرقه و جدايي بين امت اسلامي، حفظ وحدت و انسجام از توصيه‌هاي ديگر حضرت است، و بر همين اساس بايد از هر نوع كاري، كه به اين وحدت آسيب مي زند، مانند مطرح كردن اختلافات مذهبي، توهين به بزرگان يكديگر و القاء شبهات و... به شدت خودداري شود.
12. ترك گناهان
«الْوَرَعُ عَمَّا نُهِيتَ عَنْه»؛ و از آنچه نهى شده‌اى، پارسايى بورزى.
طيق آيه قرآن كريم سه دسته هستند كه ناظر اعمال انسان هستند: «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون؛ و بگو كه هر گونه عمل كنيد خدا آن عمل را مىبيند و هم رسول و مؤمنان بر آن آگاه مىشوند»، در واقع علاوه بر حق تعالي و رسول مكرم اسلام (ص)، مؤمنين نيز ناظر افعال انسان هستند و اهل بيت (ع) مصداق بارز آن است. امام صادق (ع) در تفسير اين آيه شريفه و بيان مصداق مومنون مي‌فرمايند: «هُمُ الْأَئِمَّة؛ مراد از مومنون، ائمه (ع) هستند». بنابراين ادب حضور اقتضاء مي‌كند زائر كاملا مراقب اعمال و رفتار خود باشد و بداند در هر قدمي كه بر مي‌دارد و هر كلامي كه مي‌گويد، امام حسين (ع) و ساير ائمه (ع) او را مي‌بينند.
13. ترك مجادله
«وَ الْخُصُومَةِ وَ كَثْرَةِ الْأَيْمَانِ وَ الْجِدَالِ الَّذِي فِيهِ الْأَيْمَان؛ و نيز [پرهيز كني] از بگو مگو كردن و سوگند فراوان و كشمكش‌هايى كه در آن، سوگند ياد مي‌شود».
بنابراين شايسته است كه زائر اين آداب را رعايت نمايد تا مستحقّ بازگشت با آمرزيدگى و رحمت و خشنودى خدا شود.